Tentoonstellingslezingen voorjaar 2026

Ook komend seizoen staan er weer enkele lezingen op het programma naar aanleiding van spraakmakende tentoonstellingen in Nederland. Tijdens de lezingen wordt niet alleen ingegaan op de getoonde kunstwerken, maar worden de onderwerpen ook in een breder kader geplaatst. Hierdoor bieden deze lezingen u een uitstekende inleiding om op eigen gelegenheid de betreffende tentoonstellingen te bezoeken.

1) Coba Ritsema. Oog voor Kleur
Frans Hals Museum, Haarlem, 19 september 2025 t/m 1 maart 2026

Komend jaar is het 150 jaar geleden Coba Ritsema (1876-1961) in Haarlem werd geboren. Rond 1900 werd ze geprezen om haar portretten en stillevens vanwege de mooie en harmonieuze kleuren. Vooral haar verstilde voorstellingen van meisjes die je op de rug ziet vielen in de smaak. Ze schilderde ze met opvallend vrije penseelstreken, die schetsmatig leken, maar zorgvuldig waren uitgedacht. Ze ontving lovende kunstkritieken en won belangrijke prijzen in binnen- en buitenland. In de tentoonstelling worden in totaal 35 kunstwerken getoond, waarvan een groot deel nooit eerder voor het publiek was te zien. Ritsema behoorde tot de zgn. Amsterdamse Joffers, een groep kunstenaressen die aan het eind van de 19e eeuw aan de Rijksacademie van beeldende kunsten in Amsterdam studeerden. Voor vrouwen was het in die tijd niet makkelijk om er op uit te trekken en landschappen te schilderen. Daarom maakten zij vooral stillevens, portretten interieurs en genrevoorstellingen in een – vooral - laat-impressionistische stijl. In deze lezing zal ik daarom ook ingaan op deze generatie Nederlandse kunstenaressen maar daarnaast ook aandacht besteden aan de toen zeer populaire Thérèse Schwartze, de tante van de joffer Lizzy Ansingh.

2) Discovering Ancient Egypt

Rijksmuseum voor Oudheden, Leiden, 16 oktober 2025 t/m 15 maart 2026

Er is en in de Nederlandse musea niet vaak aandacht voor de Egyptische kunst en cultuur. Ik was daarom aangenaam verrast dat het RMO weer een keer een grote tentoonstelling aan dit onderwerp besteedt. Na een succesvolle wereldtournee keren vele top-stukken uit de wereldberoemde collectie Egypte en Nubië terug naar Leiden. Samen met bijzondere bruiklenen uit binnen- en buitenlandse musea vertellen ze een rijkgeschakeerd verhaal over de cultuur van het oude Egypte. Te bewonderen zijn bijna vijfhonderd stukken waaronder prachtig beschilderde mummiekisten, indrukwekkende beelden en sieraden, kleurrijke papyri, dierenmummies en unieke manuscripten.

Al duizenden jaren geleden keken de Egyptenaren zelf met eerbied en verwondering naar de cultuur van hun voorgangers. De tentoonstelling leidt bezoekers van deze oud-Egyptische bewonderaars, langs Arabische geleerden in de Middeleeuwen via avonturiers en verzamelaars in de 19de eeuw tot de onderzoekers van vandaag de dag. Maar centraal in deze lezing staan de werken die ons veel over de Egyptische manier van leven, gebruiken en vooral over hun religie vertellen.

3) De werelden van Jan Toorop
Singer Museum, Laren, 21 januari 2026 t/m 10 mei 2026

Het Singer Museum presenteert een groots overzicht van één van Nederlands meest vernieuwende en veelzijdige kunstenaars: Jan Toorop (1858-1928). Hij werkte eerst in een impressionistische stijl en via het pointillisme ging hij over tot voorstellingen in een symbolistische stijl. De dynamische lijnvoering kwam even later ook terug in de toegepaste kunst en zijn affiche-ontwerp voor de Delftse slaolie leidde ertoe dat Nederlandse art nouveau ‘slaoliestijl’ werd genoemd. Zijn werk werd bewonderd in Nederland, maar ook in Parijs, Wenen en Kopenhagen. Met ruim 80 topwerken krijgen we niet alleen een beeld van de veelzijdige Toorop maar er wordt ook werk getoond van kunstenaars die hem inspireerden en op wie hij op zijn beurt weer van invloed zou zijn (o.a. Gauguin, Whistler, Ensor, Charley Toorop, Floris Verster en Suze Robertson).

4) Gerard van Honthorst
Centraal Museum, Utrecht, 25 april 2026 t/m 13 september 2026

Van Honthorst is bij de meeste mensen alleen bekend als een zeer succesvolle navolger van Caravaggio. Zijn schilderijen uit deze periode kenmerken zich door het gebruik van een sterke licht-donker werking. In Italië woonde hij een tijd in het paleis van zijn be-schermheer Vicenzo Giustiani en kreeg hij o.a. opdrachten van de latere paus Urbanus VIII. Terug in Nederland trad hij in 1622 toe tot het Utrechtse St.-Lucasgilde en enkele jaren later kon hij zich een groot huis op het Domplein veroorloven, waar hij een suc-cesvol atelier opzette. In 1628 reisde Van Honthorst naar Londen waar hij werkte voor o.a. koning Karel I, Even later volgden ook opdrachten van de Deense koning, prins Frederik Hendrik en Amalia van Solms. Uiteindelijk werd hij zelfs hofschilder van stad-houder Willem II. Inmiddels werkte hij in een nieuwe stijl: classicistisch, met de kenmerkende gladde en koele manier van schilderen. Aangezien deze stijl later minder werd gewaardeerd is hij daardoor wat in vergetelheid geraakt, maar nu kunnen we voor het eerst in een grote overzichtstentoonstelling (ca. 60 schilderijen en 30 tekeningen) kennismaken met een van Utrechts belangrijkste schilders!